ایران پایان سده نوزدهم میلادی در مجموعه عکس‌های هوتس، کتابخانه دانشگاه لایدن
عنوان اصلی: Eyes on persia, late nineteenth-century Persia in the Hotz Photographic collection, Leiden university library
نویسنده: کورین فورمان، کارمن پرزگونزالس، رضا شیخ – Corien J.M Achour-Vuurman, Carmen Perez Gonzalez, Reza Sheikh
مترجم: مهدی عراقچیان
ناشر: کتاب پرگار
نوبت چاپ: اول، 1397
با اختراع عکاسی در مغرب زمین ماهیت و کاربرد تصویری که از اتاق تاریک بیرون می‌آمد این رسانه جدید را به محل تلاقی گونه‌های مختلف دانش بشری تبدیل کرد. همزمان در قرن نوزدهم انسان‌شناسی نیز رشد علمی خود را آغاز کرده بود. مردم‌نگاری به وسیله ابزاری که واقع‌گرایی فرض اولیه‌ی آن بود از همان ابتدا توانایی ساختن تصاویر اعجاب آمیز اما قابل باور از سرزمین‌های دوردست را برای کشورهای پیشرفته به ارمغان آورد. با اینکه نمی‌توان همه‌ی تصاویر ساخته و ارائه شده در آن زمان و حتی دوره‌ی معاصر را متاثر از جریان شرق‌شناسی استعمارگرا دانست؛ اما نمی‌توان انکار کرد که چگونگی نگاه به دیگران در همه‌ی مراحل تصویرپردازی از مشرق‌زمین نقشی تاثیرگذار نه تنها بر مخاطب غربی که حتی بر ذهنیت و زاویه دید بعضی جریان‌های غالب داخلی و جهت‌دهی‌هایشان، داشته و دارد. با این وصف برای بررسی وضعیت جایگاه کنونی‌مان، نگاه به گذشته و راه طی‌شده گریزناپذیر است و بخش عمده‌ای از اسناد تصویری گذشته‌ی ما به روایت دیگران و نشان‌دهنده‌ی نگاهِ از بیرون است که پژوهشی به دور از تعصب و پیش داوری را می‌طلبد. نوشته و عکس‌های پیش‌رو بازخوانی و بازبینیِ همزمان بخش‌های بسیار کوچکی از فرهنگ، تاریخ و جغرافیای کشورمان است که دیگران تصویر و نقل کرده‌اند.
