عکاسی مستند به عنوان یکی از اولین و مهم ترین شاخه های عکاسی ، یکی از محرک‌های اصلی تغییرات اجتماعی برای بیش از یک قرن بوده است. عکاسی مستند اصطلاحی است که برای توصیف هنر عکاسی از افراد، مکان‌ها و رویدادهایی که از نظر تاریخی، سیاسی یا اجتماعی مهم هستند، استفاده می‌شود. عکس مستند این قدرت را دارد که داستان‌های مهم را به روشی معتبر بیان کند و به آن ارزش ببخشد. ژانرهای مختلفی برای عکاسی وجود دارد، اما عکس مستند یکی از صادقانه ترین اشکال این هنر است. این مقاله به بررسی تعریف عکاسی مستند پرداخته و راهنمایی‌های مفیدی را برای علاقه‌مندان این سبک عکاسی بیان می‌کند.
عکاسی مستند چیست؟
عکاسی مستند نوعی از عکاسی است که از تصاویر برای بیان یک داستان تاثیرگذار استفاده می‌کند. این سبک از عکاسی یک رویداد مهم یا تاثیرگذار را در زمان واقعی توصیف می‌کند تا مخاطب را در مورد آن آگاه کند. بی‌عدالتی‌های اجتماعی، فرهنگی و یا بشردوستانه موضوعات اصلی این سبک است. این سبک از عکاسی به دنبال ترسیم خلاقانه موقعیت‌های زندگی واقعی است. هدف اصلی اکثر عکاسان مستند رسیدگی به مسائل، انجام تحقیقات، افزایش آگاهی و یا خلق آثار متقاعدکننده است. اغلب عکاسان آثار خود را پس از تولید تزئین یا ویرایش می‌کنند، اما دستکاری عکس‌ها و پرتره‌های ژست شده و صحنه‌های پر زرق و برق در سبک مستند عکاسی جایی ندارد.
به ندرت می‌توان پرتره یا ژست در تصاویر مستند مشاهده کرد. عکاسان مستند بیشتر سعی بر حفظ اصالت کار خود دارند و همین موضوع این سبک را از عکاسی هنری متمایز می‌کند. عکاسان مستند سعی دارند تا زندگی روزمره را دقیقاً به همان شکلی که وجود دارد به تصویر بکشند تا بر تغییرات اجتماعی تأثیر بگذارند. به طور کلی عکاسی مستند را می‌توان به عنوان راهی برای بیان یک داستان یا حفظ تاریخ خانواده نیز به حساب آورد. هدف عکاسی مستند ایجاد یک تصویر عالی نیست، بلکه یک شاهد عینی است که روایت داستانی در جهان را که گاهی می‌تواند آشفته یا دردناک باشد، بازگو می‌کند.
تاریخچه عکاسی مستند
برخی از اولین نمونه عکس‌های مستند به دوران جنگ داخلی آمریکا بر می‌گردد. به دلیل اختراع دوربین در اوایل قرن نوزدهم، جنگ داخلی آمریکا یکی از اولین جنگ‌هایی بود که در آن می‌توان تصویری از واقعیت جنگ را در معرض دید مردم قرار داد. این تصاویر برای همیشه نحوه مشاهده و دریافت اخبار را تغییر داد. در اواسط قرن بیستم، محبوبیت عکاسی مستند افزایش پیدا کرد. از عکس‌های جنگ داخلی اسپانیا توسط رابرت کاپا گرفته تا پرتره‌های دقیق فقر توسط دوروتیا لانژ، همگی به راهی حیاتی برای ثبت رویدادهای جهان تبدیل شدند. در این مدت، عکاسی مستند دوباره اختراع شد. هنرمندان به دوربین به عنوان ابزاری برای تغییر اجتماع نگاه کردند و از آن برای شفاف سازی بی‌عدالتی و نابرابری استفاده کردند.
عکاسی مستند در طول سال‌ها اشکال مختلفی پیدا کرده است، اما همواره هدف مشخصی را دنبال می‌کند و در حال محبوب‌تر شدن است. سایر موضوعات مستند شناخته شده در طول تاریخ عبارت‌اند از اسکان غرب آمریکا، مبارزه در دوران رکود بزرگ، کار کودکان در طول انقلاب صنعتی و تلاش‌های حفاظتی که منجر به تشکیل سیستم پارک ملی ایالات متحده شد. عکاسی مستند از تمایل اولیه انسان برای ثبت و تغییر جهان ناشی می‌شود. در طول دهه‌ها، هنرمندان و داستان نویسان از دوربین به عنوان رسانه‌ای برای برانگیختن تغییرات اجتماعی و مستندسازی رویدادهای مهم استفاده کرده‌اند. عکاسان همیشه در آگاهی بخشی به این مسائل تأثیرگذار بودند.
انواع عکاسی مستند
هدف نهایی یک عکاس مستند، ثبت لحظه‌ای دقیق و واقعی برای روایت یک داستان است. عکاس مستند باید راه‌های جایگزینی برای نگریستن به جهان ارائه دهد. راه‌های مختلفی برای انجام این کار توسط عکاس وجود دارد که هرکدام نمایانگر جنبه‌های مختلف جامعه ما هستند. در ادامه متداول‌ترین انواع این شاخه از عکاسی معرفی خواهند شد.
عکاسی جنگ
در عکاسی جنگ، معمولا درگیری‌های مسلحانه و تأثیرات آن بر مردم و مکان‌ها مستند می‌شود. از لحاظ تاریخی، عکاسی جنگ بسیاری از درگیری‌های مسلحانه در طول تاریخ را در معرض دید غیرنظامیان نیز قرار داده است. این موضوع باعث واکنش‌ها و افزایش بینش مردم عادی می‌شود. از لحاظ تاریخی، عکاسی از جنگ ابزاری قدرتمند برای خبرنگاران و عکاسان بوده است تا با استفاده از آن آگاهی عمومی از بی‌عدالتی‌های جنگ را افزایش دهند. امروزه هنوز هم در سطح جهانی، عکاسی مدرن از جنگ مورد استفاده قرار می‌گیرد. به همین دلیل اقداماتی برای افزایش ایمنی عکاسانی که در معرض جنگ مسلحانه هستند، به کارگرفته می‌شود.
عکاسی مستند اجتماعی
عکاسی مستند اجتماعی که به آن «عکاسی نگران» نیز گفته می‌شود، بر موقعیت‌های اجتماعی جهان یا محیطی خاص تمرکز می‌کند. هنرمندان به قدرت عکاسی به عنوان ابزاری برای تغییرات اجتماعی پی بردند. در نتیجه، عکس‌های ویرایش نشده از نابرابری و بی‌عدالتی‌های جامعه برای ترویج تغییرات اجتماعی استفاده شد. عکاسی مستند اجتماعی امروزه هنوز به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد و بسیاری از افراد را از نابرابری‌ها آگاه کرده و تحت تاثیر قرارمی‌دهد.
عکاسی حفاظتی
هدف عکاسی حفاظتی معمولاً ترویج حفاظت از محیط زیست از طریق تصاویر است. بسیاری از عکس‌های مناظر زیبا و حیات وحش که از تماشای آن لذت می‌بریم در دسته عکس‌های حفاظتی قرار می‌گیرند. عکس‌های گونه‌های جانوری و گیاهی در حال انقراض، زباله‌های سمی و آلودگی‌ها نیز از این دسته هستند. هدف این عکس‌ها برانگیختن واکنش بیننده و سوق دادن احساسات او به سمت یک هدف شایسته است.
عکاسی مستند عروسی
شاید برایتان عجیب باشد اما عکاسی از عروسی به شکل مستند یکی از جذاب‌ترین و پرطرفدارترین سبک‌های عکاسی بین زوج‌های جوان است. عکاسی مستند از عروسی یک سبک صادقانه از عکاسی عروسی است. در این سبک عکس‌هایی بدون صحنه‌سازی، ژست یا تنظیم توسط عکاس گرفته می‌شود. این سبک از عکاسی عروسی برای کسانی که می‌خواهند مجموعه‌ای از عکس‌ها را با دقت به تصویر بکشند و تصاویری از اتفاقات، حالت‌ها و احساسات واقعی در عروسی داشته باشند ایده آل است. بسیاری از زوج‌های امروزی از رویکرد ارگانیک ارائه شده توسط عکاسی عروسی مستند لذت می‌برند. آنها معتقدند که این سبک عکاسی رفتارهای خود به خود، رویدادهای غیرمنتظره و لحظات صمیمی را بهتر ثبت می‌کند.
عکاسی خبری
عکاسان خبری در ثبت فوری رویدادهای خبری و مستندسازی رویدادهای پراهمیت تاریخی تخصص دارند. تصاویر فتوژورنالیستی، رویدادهای جاری را برای روزنامه‌ها و وب سایت‌های خبری ثبت می‌کنند. عکاسی خبری بخش مهمی از عکاسی مستند است. برای اطلاع رسانی دقیق مردم از رویدادهای مهم، نیازمند تصاویر واقعی و الهام بخش هستیم تا بتوانیم تغییری مثبت در جامعه ایجاد کنیم. برخی از دلخراش‌ترین تصاویر فتوژورنالیستی تأثیر طولانی مدتی بر جامعه داشته‌اند، مانند تصویر ناراحت کننده “سقوط فرار از آتش” که توسط استنلی فورمن گرفته شده. این تصویر یک زن و فرزندش را در حال سقوط از ساختمان در حال سوختن در بوستون ثبت کرده است. محل فرار آتش درست زمانی که قربانیان منتظر نجات بودند فروریخت و عکاس این لحظه را شکار کرد. این تصویر در بیش از صد روزنامه منتشر شد و عمیقاً مردم را شوکه کرد. این اتفاق بلافاصله منجر به تصویب قانون جدید ایمنی فرار از آتش در بوستون و ایالات متحده شد و جان افراد بی‌شماری را نجات داد.
عکاسی مستند خیابانی
عکاسی خیابانی نوعی عکاسی مستند صادقانه است. این سبک عکاسی همانطور که از نامش پیداست شامل گزارشی واقعی از زندگی روزمره و اتفاقات خیابان است. عکاسان خیابانی مانند هنری کارتیه برسون این سبک را به شهرت رساندند. کارتیه برسون به شروع عکاسی مستند خیابانی کمک کرد. کتاب «لحظه تعیین کننده» او برای همیشه عکاسی سبک مستند را تغییر داد. او تصاویری از زندگی روزمره در خیابان گرفت که معمولاً دیده نمی‌شد. کارتیه برسون به عنوان یکی از پیشگامان عکاسی خیابانی، تصاویر زندگی در خیابان را به آثار هنری تبدیل کرد. برای عکاسان آماتوری که می‌خواهند وارد حوزه تصویربرداری مستند شوند، عکاسی خیابانی یک ژانر عالی برای شروع است. برای این کار نیازی به داشتن تجربه یا صرف زمان برای سازماندهی یک پروژه عکاسی مستند نیست.
نحوه شروع یک پروژه عکاسی مستند
اصول یکسانی برای عکاسی مستند در شرایط متفاوت وجود دارند. چه در حال ثبت لحظات مبارزه در یک کشور خارجی جنگ زده باشید و چه فقط جزئیات روزمره زندگی خانوادگی خود را ثبت کنید، قوانین کادربندی خوب و نوردهی مناسب باید اعمال شوند که در آموزش عکاسی به آن پرداخته‌ایم. مراحل زیر به شما کمک می‌کنند تا یک پروژه عکاسی مستند را آغاز کنید:
- یافتن موضوع: بهترین داستان‌های مستند آن‌هایی هستند که برای شما اهمیت زیادی دارند. موضوعی را انتخاب کنید که علاقه شما را برانگیزد. مستندسازی موضوعی که به آن علاقه‌مند هستید، می‌تواند برای شما مفیدتر باشد.
- تحقیق: همه اطلاعاتی که درباره موضوع خود باید بدانید را جمع آوری کنید. در مورد مکان، مردم و تاریخ تحقیق کنید. ممکن است اطلاعات جالبی به دست آورید که در غیر این صورت نمی‌توانستید به آنها دست پیدا کنید.
- برقراری ارتباط با سوژه: عکاسی مستند مهارت‌های قابل توجهی از افراد را می‌طلبد. در این نوع از عکاسی نیازی به گرفتن ژست نیست و لازم نیست افرادی که در عکس‌ها حضور دارند را هدایت کنید. فقط کافیست اجازه دهید آنها در حضور شما راحت باشند.
- تهیه یک لیست شات: درباره تمام مکان‌هایی که می‌خواهید عکاسی کنید، سوژه‌های خاص، زوایای دوربین، افراد خاص و چیزهایی که نمی‌خواهید از دست بدهید، برنامه‌ریزی کنید. لازم نیست این کار را برای همه عکس‌ها انجام دهید، اما فضایی برای عکس‌های برنامه‌ریزی شده نیز باز کنید.
- خلاقیت: از امتحان کردن کارهای جدید در عکاسی نترسید. اگر هدف شما تأثیرگذاری جهت تغییر شرایط است، ممکن است لازم باشد که از برخی مرزها عبور کنید تا مردم را وادار به فکر کردن در مورد هدف خود کنید.
- تهیه نسخه پشتیبان: عکس‌های مستند معمولاً در یک دوره طولانی گرفته می‌شوند. ممکن است روزها، هفته‌ها یا حتی بیشتر طول بکشد. مطمعا شوید که سیستمی برای محافظت و سازماندهی عکس‌های خود دارید.
عکاسان مشهور مستند در تاریخ
از همان ابتدا بسیاری از عکاسان در این صنعت نامی برای خود دست و پا کردند. اگر به عکاسی مستند علاقه دارید بهتر است نگاهی به معروف ترین عکاسان مستند در طول تاریخ بیندازید. کار آنها احتمالا شما را برای گرفتن بهترین عکس‌های مستند ترغیب می‌کند.
- هانری کارتیه برسون: عکس‌های هنری کارتیه برسون از خیابان‌های اروپا نگاه ما به جهان را تغییر داد. او با این ایده فکر کرد که یک عکس می‌تواند «ابدیت را در یک لحظه اصلاح کند». احتمالاً تصاویر زیادی از کارتیه برسون دیده‌اید بدون اینکه بدانید کار او بوده است.
- رابرت کاپا: کاپا از پیشگامان مستندسازی عکاسی جنگ با هدف نشان دادن بیهودگی جنگ بود. یکی از مشهورترین تصاویر او “سرباز در حال سقوط” در سال 1936 است. این تصویر مرگ یک وفادار اسپانیایی را به تصویر می‌کشد که در بحبوحه نبرد گلوله خورده است.
- دایان آربوس: در دهه 1960، دایان آربوس هنر عکاسی را متحول کرد. سوژه‌های او شامل افرادی بودند که در حاشیه جامعه قرارداشتند. مانند رقصندگان عجیب و غریب، برهنگان، اجراکنندگان کارناوال، افراد مسن و کودکان. هدف او عادی سازی نمایندگی برای همه مردم بود.
- گوردون پارکس: گوردون پارکز یک عکاس مستند مشهور آمریکایی بود. او دوربین خود را به سمت مسائلی مانند فقر، حقوق شهروندی و مبارزات آمریکایی‌های آفریقایی تبار در ایالات متحده گرفت. پارکس اولین آمریکایی آفریقایی تبار بود که فیلم‌های سینمایی بزرگ را کارگردانی کرد. مقالات عکاسی او برای مجله «Life» راه را برای نسل‌های عکاس و سینماگر سیاه پوست هموار کرد.
- دورتا لانگ و واکر ایوانز: در دهه 1930، این عکاسان آمریکایی توسط اداره امنیت مزرعه استخدام شدند. کار آنها مستندسازی مبارزات کارگران مهاجر و کشاورزان در طول رکود بزرگ بود. عکس‌های لانگ، مانند مادر مهاجر نمادین، به افزایش آگاهی کمک کرد. آنها همچنین به تشویق دولت فدرال برای ارسال کمک در دوران رکود بزرگ کمک کردند.
نتیجه‌گیری
صرف نظر از نوع عکاسی مستند، ذات یک عکس مستند داستان سرایی است. چه داستان زندگی روزمره باشد، چه رویدادهای تاریخی یا محیط اطراف. این نوع عکاسی نقشی حیاتی در تسخیر جامعه و بازگوکردن داستان کسانی را دارد که ممکن است نتوانند حرف خود را به گوش مردم برسانند. اگر می‌خواهید وارد یک زمینه معنادار از عکاسی شوید، عکاسی مستند ممکن است برای شما مناسب باشد، زیرا به شما این فرصت را می‌دهد که تغییرات معناداری در دنیا ایجاد کنید. مشاهده فیلم‌ها و یا جدیدترین مستند عکاسی نتفلیکس به صورت آنلاین منبع الهام خوبی برای عکاسی سبک مستند هستند و طیف گسترده‌ای از موضوعات را پوشش می‌دهند، از زندگی‌نامه عکاسان مشهور گرفته تا مرتبط‌ترین موضوعات اجتماعی. این سبک از عکاسی برای برای کسانی که اشتیاق به بازگو کردن مسائل و مشکلات و همچنین داستانی برای گفتن دارند، مناسب است. عکاسی مستند یک شکل هنری قدرتمند و معنادار است.
منبع : photographycourse.net
ترجمۀ محمدرضا علی‌نیا
عکس کاور بخشی از اثر برونو باربی است.