عمق میدان در عکاسی یا Depth of field که به عنوان DOF یا نیز شناخته می‌شود، یکی از عناصر کلیدی در آموزش عکاسی است که باید به خوبی به آن مسلط شوید. عمق میدان بسیار مهم است زیرا وضوح عکس در قسمت‌های مختلف را مشخص می‌کند و به طور کامل بر نحوه دیدن تصویر نهایی تأثیر می‌گذارد. در این مقاله ، همه چیزهایی را که باید در مورد عمق میدان بدانید پیدا خواهید کرد: چه فاکتورهایی بر عمق میدان تأثیر می‌گذارد؟ بهترین DOF چیست؟ چه زمانی باید از عمق میدان کم استفاده کنم؟ و… همه به روشی ساده توضیح داده شده اند تا بتوانید درک کنید که عمق میدان در عکاسی چیست و چگونه کار می‌کند.
عمق میدان در عکاسی به چه معناست؟
عمق میدان ( DoF) در عکاسی را می‌توان به عنوان فضای نسبتا واضح و در فوکوس در تصویر تعریف کرد. این فاصله بین نزدیکترین و دورترین عناصری است که در عکس‌های شما واضح هستند. برای عبارت دیگر عمق میدان همان مقدار تصویری است که به طور قابل قبولی در فوکوس است. به عنوان مثال به یک ترکیب بندی معمولی فکر کنید، شما یک سوژه اصلی دارید، فضای جلوی این سوژه (پیش‌زمینه) و فضای پشت آن (پس زمینه). شما می‌خواهید اطمینان حاصل کنید که سوژه اصلی شما در فوکوس است، زیرا می‌خواهید توجه بیننده به آن معطوف شود. حالا باید تصمیم بگیرید که چه مقدار از پیش زمینه و پس زمینه را می‌خواهید در فوکوس قرار دهید. این همان عمق میدان است، یعنی فاصله بین نزدیکترین قسمت پیش زمینه و دورترین قسمت پس زمینه شما که به طور قابل قبولی در عکس شما واضح است.
انتخاب شما به جلوه بصری خاصی که می خواهید ایجاد کنید بستگی دارد. در ژانرهایی مانند عکاسی منظره، شما معمولاً عمق میدان زیادی می‌خواهید، بنابراین همه چیز از پیش زمینه تا پس زمینه شما به طور قابل قبولی واضح است. در سمت مقابل، عکاسان پرتره عموماً عمق میدان کم می‌خواهند، بنابراین پس‌زمینه محو می‌شود و فقط سوژه شما در فوکوس است. اگر یک پرتره محیطی است، جایی که محیط سوژه بخش مهمی از داستان است، می‌خواهید همه چیز در فوکوس باشد، بنابراین از عمق میدان زیاد استفاده می‌کنید.
چرا عمق میدان مهم است؟
هنگامی که در حال عکاسی هستید، عمق میدان می‌تواند عامل مهمی در نحوه نمایش سوژه شما باشد و می‌تواند معنا و هدف تصویر را تغییر دهد. می‌توانید انتخاب کنید که با داشتن عمق میدان کم، سوژه را از پس‌زمینه آن جدا کنید، یا می‌توانید همه چیز را از پیش‌زمینه تا بی‌نهایت در فوکوس داشته باشید و مطمئن شوید که تصویر واضحی دارید.. اینکه چه زمانی و چرا تصمیم به انتخاب این تنظیمات می‌گیرید به شما بستگی دارد، اما برخی از نمونه‌ها عبارتند از:
- استفاده از عمق میدان کم در پرتره برای جدا کردن سوژه از پس زمینه آن.
- استفاده از عمق میدان کم برای از تار کردن پس‌زمینه و تمرکز روی پیش‌زمینه تصویر.
- استفاده از عمق میدان زیاد در عکس های منظره برای اطمینان از اینکه همه چیز در فوکوس است.
- استفاده از عمق میدان زیاد هنگام عکاسی از یک سناریو برای اطمینان از اینکه هم منظره و هم سوژه در فوکوس هستند.
- عمق میدان می تواند بر تصویر شما تأثیر بگذارد و معنا و نیت را تغییر دهد. به عنوان مثال، شما می توانید به طور انتخابی یک سوژه را با داشتن عمق میدان باریک از پس زمینه آن جدا کنید.
رابطه دیافراگم و عمق میدان
یکی از بارزترین عوامل موثر بر عمق میدان در عکاسی ، دیافراگم دوربین شما است. هنگامی که از دیافراگم کوچکتر (عدد بزرگتر) استفاده می‌کنید، عمق میدان زیاد در عکاسی خواهید داشت که باعث می‌شود تا وسعت بیشتری از منظره در فوکوس قرار بگیرند. برعکس، هنگامی که دیافراگم بزرگتر (عدد کوچکتر) دارید، عمق میدان کمتری در عکاسی خواهید داشت و به جز قسمت مشخصی که روی آن فوکوس کرده‌اید، بقیه تصویر خارج از فوکوس و به صورت تار دیده می‌شوند. قسمت‌های تاری که در فوکوس نیستند، بوکه نامیده می‌شوند و بسیاری از مردم به روشی که نور را نشان می‌دهد، علاقه زیادی دارند.
ممکن است با مقادیر f-stop آشنا باشید که به این صورت هستند: f/2، f/2.8، f/4، f/5.6، f/8، f/11، f/16، و غیره. کوچکترین اعداد f به معنای بیشترین اندازه دیافراگم و در نتیجه کم عمق‌ترین میدان است و اعداد f بزرگتر با کوچکترین دیافراگم‌ها و در نتیجه بیشترین عمق میدان‌ها مطابقت دارند. به عبارت دیگر:
دیافراگم بزرگ = عدد f کوچک = عمق میدان کم (کوچک)
دیافراگم کوچک = عدد f بزرگ = عمق میدان عمیق (بزرگ)
همانطور که می‌بینید، تنظیم دیافراگم (f-stop) ساده‌ترین راه برای کنترل عمق میدان در عکاسی است.
ارتباط بین عمق میدان و فاصله کانونی
یکی دیگر از عوامل موثر بر عمق میدان در عکاسی فاصله کانونی لنز شما خواهد بود. در این حالت، هر چه فاصله کانونی لنز کمتر باشد، عمق میدان زیاد خواهد بود، در حالی که هر چه فاصله کانونی بیشتر باشد، عمق میدان کمتری در عکاسی خواهید دااشت. با پیروی از این منطق، عمق میدان در یک لنز 50 میلی متری کمتر از DOF در یک لنز 35 میلی متری خواهد بود.
دلیل این امر فیزیکی است. اگر به یک لنز با زاویه دید واید فکر می کنید، همه عناصر در فاصله دور کوچکتر هستند و بنابراین، تمرکز بر روی همه چیز آسان‌تر است، در حالی که در فواصل کانونی طولانی‌تر مانند لنزهای تله، بین بزرگنمایی و عمق میدان رابطه وجود دارد. عناصر در فاصله دور بزرگتر خواهند بود و در نتیجه تمرکز روی یک منطقه بزرگ دشوارتر خواهد بود. بهترین لنز برای عمق میدان کاملاً به صحنه‌ای که می‌خواهید ثبت کنید بستگی دارد. به عنوان مثال، بهترین لنزها برای عمق میدان کم معمولاً لنزهای تله فوتو و سریع هستند که دیافراگم باز را ارائه می‌دهند. از طرف دیگر، بهترین لنزها برای داشتن عمق میدان زیاد در عکاسی ، لنزهایی با زاویه دید عریض هستند، زیرا می‌توانید در فاصله هایپرفوکال فوکوس کنید و عملاً کل تصویر خود را در یک فوکوس معقول داشته باشید.
تاثیر فاصله از سوژه بر عمق میدان در عکاسی
فاصله از سوژه تأثیر کاملا محسوسی بر عمق میدان دارد، به شکلی که افزایش فاصله از 2 متر به 4 متر، در حالی که عدد f و فاصله کانونی خود را ثابت نگه دارید، عمق میدان را چهار برابر افزایش می‌دهد، برعکس، با نزدیکتر شدن به سوژه، عمق میدان شما سریع‌تر کمتر می‌شود. تصاویر زیر به ترتیب از 1 متر، 75 سانتی‌متر و 50 سانتی‌متر گرفته شده‌اند و همه تنظیمات ثابت مانده‌اند. با کاهش فاصله، به وضوح می‌توانید مشاهده کنید که گلدان سمت راست تار می‌شود. همانطور که می‌بینید هر چه سوژه شما به دوربین نزدیکتر باشد، عمق میدان شما کمتر می شود.
تاثیر اندازه سنسور بر DOF
مهم است که بدانید اندازه سنسور دوربین بر عمق میدان تاثیر می گذارد و دوربین هایی با سنسورهای کوچکتر عمق میدان بیشتری دارند. البته برای بررسی میزان تاثیر اندازه سنسورهای مختلف بر عمق میدان باید کمی دقیق بود. ابتدا باید از لنزهای دوربین با فاصله کانونی موثر یکسان استفاده کنید تا میدان دید یکسانی داشته باشید. سپس، وقتی با دیافراگم های یکسان در فاصله دوربین با سوژه یکسان عکاسی می‌کنید، خواهید دید که سنسورهای بزرگتر عمق میدان کمتری دارند. به همین دلیل، بسیاری از عکاسان حرفه‌ای پرتره دوربین‌های فول فریم را ترجیح می‌دهند چرا که این دوربین‌ها بزرگ‌ترین اندازه سنسور را در بین انواع دوربین دارند.
| نوع دوربین | ضریب برش سنسور | فاصله کانونی فیزیکی(mm) | فاصله کانونی موثر (mm) | دیافراگم | عمق میدان (m) |
| Full Frame | 10 | 120 | 120 | f/9 | 0.92 |
| APS-C | 1.5 | 80 | 120 | f/9 | 1.42 |
| Micro 4/3 | 2.0 | 60 | 120 | f/9 | 1.91 |
می توانید با استفاده از دوربین هایی با اندازه سنسورهای مختلف با عمق میدان یکسان، تصاویر مشابهی بگیرید. با این حال، برای بدست آوردن همان عمق میدان، باید دیافراگم ها را بر ضریب برش تقسیم کنید.
استفاده از فوکوس استکنیگ برای حداکثر عمق میدان در عکاسی
فوکوس استکینگ یکی از تکنیک‌هایی است که می‌توانید به جای تلاش برای به حداکثر رساندن عمق میدان در یک عکس از آن استفاده کنید. در این فرآیند، تعدادی عکس می‌گیرید که روی نقاط مختلف متمرکز شده‌اند، مانند پیش‌زمینه، میان‌زمین و پس‌زمینه در یک منظره و سپس تصاویر را در نرمافزای مانند فتوشاپ ادغام می‌کنید، بنابراین عکس نهایی شما تنها از واضح‌ترین قسمت‌های اصلی استفاده می‌کند.
برای عکاسی با تکنیک فوکوس استکینگ ، باید دوربین خود را روی یک سه پایه قرار دهید تا بتوانید چندین بار از همان تصویر بگیرید. برخی از دوربین‌ها حالت‌های انباشت فوکوس دارند، که در آن دوربین به‌طور خودکار مجموعه‌ای از عکس‌ها را می‌گیرد و هر بار نقطه فوکوس را تنظیم می‌کند.
انباشت فوکوس می‌تواند به ویژه در عکاسی ماکرو مفید باشد، جایی که لنزهای تله فوتو، بزرگنمایی بالا و فاصله فوکوس بسیار کوتاه، همگی به عمق میدان کوچک کمک می‌کنند. در این شرایط، کاهش دیافراگم لنز به طور معنی‌داری عمق میدان را افزایش نمی‌دهد، در حالی که میزان نور ورودی به دوربین را نیز کاهش می‌دهد.
محاسبه گر عمق میدان
محاسبه عمق میدان در ابتدا ممکن است کمی چالش‌برانگیز باشد به همین دلیل محاسبه‌گر آنلاینی را برای شما در این قسمت قرار می‌دهیم که می‌توانید از آن استفاده کنید.( این محاسبه‌گر از ابزارهای وبسایت فوتوپیلز است.) برای مشاهده حسابگر کمی صبر کنید.
منبع: studiobinder.com
ترجمۀ محمدرضا علی‌نیا
عکس کاور بخشی از عکس جیمز نچوی است.