کراپ فاکتور یا ضریب برش سنسور اصطلاحی است که اغلب در دنیای آموزش عکاسی مقدماتی با دوربین‌های دیجیتال شنیده می‌شود، اما ضریب برش چیست؟ اصطلاح ضریب برش یا Crop Factor به نسبت یک سنسور خاص به یک سنسور فول فریم 35 میلی متری اشاره دارد. این فاکتور میدان دید معادل یک لنز را هنگام استفاده در دوربینی با سنسوری کوچکتر یا بزرگتر از سنسور فول فریم مرجع ما تعیین می‌کند. اما این موضوع چه اهمیتی دارد؟ در این مقاله از آموزش عکاسی با شوت شات قرار است به شما بگوییم کراپ فاکتور چیست و چگونه محاسبه می‌شود و در ادامه به اهمیت ضریب برش در دوربین های عکاسی و تاثیر آن بر تصاویر صحبت خواهیم کرد. پس تا انتها با ما همراه باشید.
کراپ فاکتور یا ضریب برش چیست؟
به زبان ساده، ضریب برش یا کراپ فاکتور عبارت است از ضریب برش نسبت قطر 35 میلی متری فول فریم به قطر یک سنسور کوچکتر. یک سنسور فول فریم 35 میلی متری دارای قطری به اندازه 43.3 میلی متر است و یک سنسور کراپ قطری برابر با 28 میلی‌متر دارد. با تقسیم اندازه سنسور فول فریم بر کراپ، عددی برابر با 1.5 به دست می‌آید که ضریب برش سنسور کراپ خواهد بود. دوربین‌های فول فریم دارای ضریب برش 1x هستند، بنابراین سنسورهای آنها به اندازه فیلم 35 میلی متری است. دوربین‌های کراپ سنسور دارای حسگری با کراپ فاکتور 1.6x یا 1.5x هستند، بنابراین این سنسورها 1.6 یا 1.5 برابر کوچکتر از یک سنسور 35 میلی‌متری فول فریم هستند. دوربین‌هایMicro four thirds فاکتور برشی برابر با 2 دارند، بنابراین سنسور آنها نصف یک قاب 35 میلی‌متری هستند.
چرا کراپ فاکتور مهم است؟
فاکتور برش مهم است زیرا نشان می‌دهد که چه مقدار از تصویر شما هنگام گرفتن عکس برش داده می‌شود. به عنوان مثال، اگر از یک لنز 100 میل‌متری را روی یک سنسور فول فریم، یک سنسور کراپ و یک سنسور Micro four thirds قرار دهید و از یک صحنه یکسان عکس بگیرید، میدان دید کاملا متفاوتی در هر عکس خواهید داشت به این صورت که لنز فول فریم بیشترین میدان دید با کمترین زوم و لنز Micro four thirds کمترین میدان دید و بیشترین زوم و لنز کراپ چیزی بین دو لنز دیگر را ارائه خواهد داد.
هنگام سرمایه‌گذاری روی تجهیزات، مهم است که بدانید لنزهای طراحی شده برای بدنه دوربین سنسور کراپ معمولاً ارزان تر از لنزهای بدنه دوربین های فول فریم هستند. همچنین به خاطر داشته باشید که در حالی که لنزهای فول فریم را می‌توان به طور کلی در بدنه‌های سنسور برش استفاده کرد، نمی‌توانید از لنزهای سنسور برش روی بدنه های فول فریم استفاده کنید. بنابراین، اگر قصد دارید روی بسیاری از لنزهای کراپ سنسور سرمایه گذاری کنید، مطمئن باشید که قصد ندارید به این زودی‌ها به یک دوربین فول فریم مهاجرت کنید.
جدول فاکتور برش سنسورهای مختلف
| نوع سنسور دوربین | ابعاد سنسور | ضریب برش |
| Medium Format | 53.7mm x 40.4mm | 0.64 |
| Full Frame 35mm | 36mm x 24mm | 1 |
| APS-H | 27.9mm x 18.6mm | 1.3 |
| APS-C | 23.6mm x 15.6mm | 1.5 |
| APS-C (Canon) | 22.2mm x 14.8mm | 1.6 |
| 1.5″ | 18.7mm x 14mm | 1.9 |
| 4/3″ | 17.3mm x 13mm | 2 |
| 1″ | 12.8mm x 9.6mm | 2.7 |
| 2/3″ | 8.8mm x 6.6mm | 3.9 |
| 1/2.3″ | 6.17mm x 4.55mm | 5.6 |
تاثیر کراپ فاکتور بر فاصله کانونی موثر
اگر فاصله کانونی لنز را در ضریب برش دوربین ضرب کنید، “فاصله کانونی معادل” را بدست می‌آورید، که فاصله کانونی لازم برای ایجاد همان زاویه دید در یک دوربین 35 میلی متری است. به همین دلیل است که ممکن است فاکتور برش را به عنوان “ضریب فاصله کانونی” نیز بشناسید. برای مثال، یک لنز 50 میلی‌متری روی یک سنسور با فاکتور برش 1.5 ، فاصله کانونی مؤثر 75 میلی‌متر دارد، زیرا 1.5 * 50 = 75 و اگر یک لنز 75 میلی‌متری را روی یک دوربین 35 میلی‌متری (فاکتور برش در این حالت 1 است) نصب کنید، عکسی با همان میدان دید دریافت می‌کنید.
این محاسبات برخی از حدس و گمان‌های مربوط به انتخاب لنز را حذف کرده و به شما کمک می‌کند تا بهترین لنزهای دوربین با توجه به اهداف خود را انتخاب نمایید. با عنوان مثال شااید هدف شما عکاسی از اجسام دوردست باشد، بنابراین احتمالا می‌خواهید یک دوربین فول فریم با لنز 200 میلی‌متری خریداری کنید اما به جای آن پیشنهاد می‌کنیم که یک دوربین کراپ سنسور به همراه یک لنز 150 میلی‌متری تهیه کنید که به شما فاصله کانونی 225 میلی‌متری را می‌دهد و در عین حال هزینه بسیار کمتری برای شما خواهد داشت.
جدول فاصله کانونی موثر برای کراپ فاکتورهای مختلف
جدول زیر فواصل کانونی موثر برخی از رایج ترین فواصل کانونی را هنگام استفاده با دوربین هایی با فاکتورهای برش مشترک فهرست می کند.
| 1.3x | 1.5x | 1.6x | 2.0x | |
| 10mm | 13mm | 15mm | 16mm | 20mm |
| 17mm | 22mm | 26mm | 27mm | 34mm |
| 20mm | 26mm | 30mm | 32mm | 40mm |
| 28mm | 36mm | 42mm | 45mm | 56mm |
| 35mm | 46mm | 53mm | 56mm | 70mm |
| 50mm | 65mm | 75mm | 80mm | 100mm |
| 100mm | 130mm | 150mm | 160mm | 200mm |
| 200mm | 260mm | 300mm | 320mm | 400mm |
| 400mm | 520mm | 600mm | 640mm | 800mm |
| 600mm | 780mm | 900mm | 960mm | 1200mm |
تاثیر ضریب برش بر میدان دید
میدان دید به سادگی به معنای مقدار صحنه‌ای است که می‌توانید در یک فریم بگیرید. یک سنسور فول فریم از نظر فیزیکی بزرگتر از یک سنسور برش فریم کوچکتر با اندازه APS-C است. این تفاوت فیزیکی در اندازه حسگر، فیزیک نحوه فوکوس کردن تصویر را روی حسگر توسط لنز تغییر می‌دهد. اگر همه چیز برابر باشد، سنسور بزرگتر میدان دید بیشتری نسبت به دوربین کراپ سنسور می‌گیرد. تصویر نمونه زیر تصویری را نشان می‌دهد که در 18 میلی‌متر در دوربین سنسور برش گرفته شده است، و همان تصویر در 18 میلی‌متر در دوربین فول فریم. تفاوت کاملاً تعجب آور است.
مستطیل داخلی عکسی است که با دوربین DSLR با سنسور برش نیکون گرفته شده است، عکس بیرونی کامل در 18 میلی متر نیز گرفته شده است، اما با دوربین فول فریم. با وجود این تفاوت دوربین فول فریم و کراپ سنسور می‌توان گفت که اگر به میدان دید زیادی نیاز دارید، سنسور فول فریم انتخاب بهتری خواهد بود. به خصوص اگر طرفدار عکاسی از مناظر و یا عکاسی معماری هستید.
نحوه محاسبه ضریب برش
نکته مهمی که باید بدانید این است که ضریب برش نسبت قطر سنسور است. سازندگان اغلب ابعاد افقی و عمودی را ارائه می‌دهند، بنابراین می‌توانیم از نظریه فیثاغورث برای محاسبه اندازه گیری قطری استفاده کنیم.
c2 = a2 + b2
از این رو
c = √(a2 + b2)
ابعاد سنسور فول فریم: 36 میلی متر در 24 میلی متر، بنابراین ابعاد مورب (362 + 242) √ = 43.27 میلی متر است. مرجع ما همیشه یک سنسور فول فریم 35 میلی متری است. در قسمت قبل، ابعاد مورب آن را 43.27 میلی متر محاسبه کردیم. اکنون باید اندازه مورب سنسوری را که می‌خواهید ضریب برش را برای آن پیدا کنید، محاسبه کنیم.
محاسبه کراپ فاکتور سنسور APS-C کانن
ما برای اولین نمونه خود با یک سنسور Canon APS-C با ابعاد 22.2 در 14.8 میلی متر کار خواهیم کرد.
بیایید مرحله به مرحله آن را مرور کنیم:
ابعاد مورب سنسور فول فریم: 43.27 میلی متر
ابعاد سنسور APS-C کانن: 22.2 x 14.8 میلی متر
بنابراین ابعاد مورب سنسور APS-C کانن: √(22.22 + 14.82) = 26.68 میلی متر است.
بنابراین ضریب برش یا کارپ فاکتور سنسور برابر است: 43.27/26.68 = 1.621814 که برای استفاده عمومی به 1.6 گرد می‌شود
محاسبه ضریب برش سنسور APS-Cدر نیکون، سونی و فوجی فیلم
تمام دوربین های سری X فوجی فیلم از سنسور APS-C با ابعاد 23.6 میلی متر در 15.6 میلی متر استفاده می کنند. دوربین های APS-C سونی و نیکون نیز از سنسورهایی با ابعاد مشابه استفاده می‌کنند.
ابعاد مورب سنسور فول فریم: 43.27 میلی متر
ابعاد سنسور کراپ فوجی، سونی و نیکون: 23.6 x 15.6 میلی متر
بنابراین ابعاد مورب APS-C آنها (23.62 + 15.62) √ = 28.29 میلی متر است.
بنابراین ضریب محصول برابر است: 43.27/28.29 = 1.515729 که برای استفاده عمومی به 1.5 گرد می شود.
در هنگام انتخاب دوربین به ضریب برش سنسور آن توجه کنید!
در این مقاله سعی کردیم تا ضریب برش و نحوه محاسبه آن را به زبان ساده برای شما شرح دهیم. همچنین دیدید که کراپ فاکتور چگونه بر فاصله کانونی تاثیر می‌گذارد. در پایان، درک فاکتور برش برای در نظر گرفتن اینکه از کدام لنزها بر اساس اندازه سنسور دوربین در عکسبرداری استفاده شود، بسیار مهم است. ساده ترین چیزی که باید به خاطر بسپارید این است که هر چه سنسور کوچکتر باشد، ضریب برش بزرگتر و میدان دید لنز باریکتر است. اگر سوالی در مورد ضریب برش سنسورها دارید، خوشحال می‌شویم آن را در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.
منبع: shuttermuse.com